Een lap textiel is in feite een zeer streng opgebouwde structuur. Het bestaat uit een verzameling draden waarbij de ene helft horizontaal loopt en de andere helft verticaal. De draden worden door elkaar geweven waarbij de draden in een hoek van 90 graden ten opzichte van elkaar staan. De techniek waarbij gebruik wordt gemaakt van ‘kettingen’ en ‘rieten’ etc. laat ik hier buiten beschouwing. Ik focus hier mijn aandacht op het resultaat van de weeftechnieken; een lap textiel, een structuur bestaande uit draden.
Om te kijken hoe iets in elkaar zit, te ontdekken hoe iets werkt, heb ik de neiging om te gaan slopen. Mijn (hernieuwde) kennismaking met ‘textiel’ is ook via een slooproute verlopen. Eerste actie bestond uit het kapot scheuren van afgedankte lakens. Resultaat: stroken textiel met rafels, veel rafels. Die stroken zijn vervolgens weer aan elkaar genaaid waarbij de rafels – uiteraard – goed tot hun recht komen. Dingen uit elkaar trekken, binnenste buiten keren en in nieuwe combinaties weer herenigen tot iets anders.
‘Ga niet in tegen de aard der dingen’
Weet je wat er vroeg of laat tevoorschijn komt als je een willekeurige lap textiel aan een procédé onderwerpt waarbij je in twee richting – ‘horizontaal en vertikaal’- de geweven draden langs de buitenranden gaat uittrekken? Antwoord: een rechthoek of een vierkant. Of je nu met een willekeurige vorm begint, een rond geknipte lap of een driehoek, er komt steeds een rechthoek of een vierkant tevoorschijn. En, als je maar lang genoeg doorgaat, dat wil zeggen, de laatste geweven draden ook nog van elkaar lostrekt….. blijft er uiteindelijk NIETS over. Ja, een verzameling losse draden, maar de totale opheffing van de essentie van een lap textiel is daarmee een feit.
Door het ontdekken en respecteren van specifieke eigenschappen van materie dienen zich de mogelijkheden ervan aan. Ga er niet tegenin, probeer specifieke eigenschappen ook niet te ontkennen, laat staan deze te veranderen; de kans is groot dat je je een bak ellende op de hals haalt en je de rijkdom, de mogelijkheden die erin besloten liggen volstrekt over het hoofd ziet.
(Hetzelfde, of met kleine aanpassingen, kan worden beweerd over mens, dier en plant.)
Structuur en rafels
Een lap textiel biedt mij structuur en rafels. Verschillende lappen verschaffen mij een veelheid aan visuele bouwstenen; structuren, rafels, kleuren, etc. Hiermee heb ik een toolkit waarmee ik eindeloos vooruit kan. De mogelijke variaties zijn lekker onuitputtelijk. Dat is fantastisch, maar tegelijkertijd sluipt een adder het artistieke paradijs binnen. Ik zal uit die vele mogelijkheden moeten kiezen. Bij de te maken keuzes laat ik me leiden door inhoudelijk afwegingen. Ik word gefascineerd door structuren. Structuren zijn overal; de cellen van onze huid, de polders in het Nederlandse landschap, een korrel zand, de stoeptegels in de straat, de stof van uw broek. Het zijn rangschikkingen van elementen; ordeningen. Alles ‘keurig op orde’, overzichtelijk, welhaast op een manier die op zijn minst suggereert dat alles is, zoals het behoord te zijn. Die structuren interesseren mij, maar de rafelrandjes, de elementen die toch niet helemaal lijken te passen, boeien me nog meer. Ik ben voortdurend op zoek naar het spanningsveld tussen (dominante) structuren en de rafels, de onderbrekingen, de ‘mis-match’.
Fibo’s en de Reeks van Fibonacci
Mijn werken worden, meestal, gedragen door een idee, een concept. Orde en chaos, binnen- buiten, uitsluiten – insluiten, komen regelmatig terug. Patronen, structuren met open eindjes, rafels fascineren me. Structuren,het dealen met orde – chaos, zien we bij veel kunstenaars terug en óók bij wiskundigen. Neem bijvoorbeeld de fameuze reeks van Fibonacci (wiskundige 13de eeuw); 0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21 etc. etc. De samenhang tussen de getallen is in een wiskundige formule vastgelegd (f (0)= 0, f(1) = 1 en f(n) = (f(n-1) + f (n-2), voor n > 1. Ofwel; een getal in de reeks is de som van de twee daaraan voorafgaande getallen (vanaf 2). In de ogenschijnlijke wirwar van getallen, veelvlakken blijken patronen verscholen te liggen. Die wirwar te ontrafelen is voor sommige wiskundigen een ware uitdaging.
De reeks van Fibonacci heeft me geïnspireerd een aantal werken in textiel te maken. Zo heb ik – vrij letterlijk – de (groei-) spiraal van Fibonacci gevisualiseerd.
Bij het maken van mijn werk laat ik me vaak leiden door ‘spelregels’ die ik zelf heb bedacht. Bij de Fibo’s, vormt de reeks van Fibonacci één van mijn spelregels. Daarnaast neem ik beslissingen over het gebruik van kleur, rafels, afmetingen e.d. Door de gelijktijdige toepassing van de verschillende spelregels verdwijnt de exactheid van de wiskundige formule. Er vindt als het ware een omkering plaats; het ordenend principe (samenhang getallen) ligt weer sluimerend verscholen in het beeldend werk.